Smogowy zegar przestał tykać. Wymieniłeś piec? W Rybniku już ruszają kontrole posesji

Takie restrykcyjne podejście w Rybniku, w mieście, które przez lata przodowało we wszystkich rankingach w których brano pod uwagę jakość powietrza, nie jest niczym nowym. Przez ostatnie lata w mieście trwała szeroko zakrojona kampania społeczna, której celem było przekazanie podstawowych założeń uchwały antysmogowej, która weszła w życie 1 stycznia tego roku, oraz zaprezentowanie wpływu jaki na nasze życie ma wszechobecny smog. Teraz – zgodnie z zapowiedziami – czas edukacji się skończył. Ruszają kontrole.

- Zgodnie z wcześniejszymi zapowiedziami kontrole straży miejskiej będą bezwzględne wobec tych, którzy mieli możliwość przygotowania się do wymiany kotłów, a nie zrobili nic w tej sprawie przez cztery lata – zapowiada prezydent Kuczera – W przypadku, kiedy ktoś czeka na przyłączenia gazu, dostawę pieca, czy rozliczenie dotacji to w trakcie kontroli straży miejskiej powinien to móc udokumentować. W takich przypadkach nie będzie nałożonego mandatu, ale zostanie wyznaczony termin ponownej kontroli. Takie sytuacja nie zostaną odroczone bezterminowo – informuje prezydent.

Kontrole są konieczne, bo zdaniem urzędników, choć w ostatnich latach wiele na rzecz poprawy jakości powietrza w Rybniku już zrobiono, to wciąż jeszcze jest spore pole do popisu.
- Głównym źródłem zanieczyszczenia powietrza w Rybniku są domy jednorodzinne. Zgodnie z szacunkową inwentaryzacją źródeł ogrzewania przeprowadzoną w 2018 roku - na 18,5 tysiąca domów jednorodzinnych, 14 tysięcy miało ogrzewanie węglowe. Według szacunków miasta, na podstawie danych o dofinansowaniach, z których korzystali mieszkańcy, średnio rocznie mieszkańcy Rybnika wymieniają około tysiąca kotłów. Nie mamy jednak informacji o tym, ile kotłów jest wymienianych bez zewnętrznego wsparcia finansowego, dlatego spodziewamy się, że do wymiany ostatecznie mamy poniżej 10 tysięcy kotłów w domach jednorodzinnych – mówi Agnieszka Skupień, rzeczniczka Urzędu Miasta w Rybniku.
To szacunki, ale stan faktyczny możliwy będzie do ustalenia już w 2022 roku, dzięki obowiązkowemu spisowi źródeł ciepła do Centralnej Ewidencji Emisyjności Budynków. Każdy mieszkaniec musi zgłosić do Ewidencji czym ogrzewa swój dom i ma na to czas do 1 lipca tego roku.

A co mówią liczby? - Że rybniczanie zdecydowani na wymianę źródła ciepła, korzystali z wszelkiej dostępnej w tym zakresie pomocy finansowej. Blisko 4 tysiące mieszkańców złożyło wnioski do programu Czyste powietrze, przeszło 800 wniosków zakwalifikowało się do realizacji w dwóch w dwóch edycjach programu grantowego, a 48 budynków zakwalifikowano do programu StopSmog – wyliczają urzędnicy. - Dane mogą napawać lekkim optymizmem, choć niestety wciąż nie brakuje takich mieszkańców, którzy nie chcą przyjąć do wiadomości, że od 2022 roku używanie pozaklasowych kotłów będzie zabronione i karane – podkreślają w Rybniku.
Aby spełnić wymogi uchwały antysmogowej inwestycje przeprowadza też Miasto. Spośród przeanalizowanych budynków miejskich (domy kultury, szkoły, przedszkola, obiekty sportowe, budynki OSP; bez zasobu ZGM) tylko w 12 wymagana była wymiana źródeł ciepła w 2021 r. Inwestycje wymiany źródeł ciepła są w trakcie realizacji w kilku obiektach (to placówki oświatowe i budynki OSP).
Inwestycje realizuje także cały czas rybnicki Zakład Gospodarki Mieszkaniowej. W budynkach mieszkalnych przestarzałe piece węglowe wymieniane są na źródła ciepła niegenerujące problemu „niskiej emisji”. Prowadzone są też termomodernizacje, dzięki którym zapotrzebowanie budynków na energię cieplną będzie mniejsze.
- W zarządzie rybnickiego Zakładu Gospodarki Mieszkaniowej jest 249 budynków, w których znajduje się 4590 mieszkań. W 140 budynkach wymieniono już źródła ciepła, a 125 budynków poddano termomodernizacji. Na 4598 mieszkań komunalnych i socjalnych oraz lokali użytkowych w 27 mamy w Rybniku ogrzewanie elektryczne. W 1329 pozostało ogrzewanie węglowe, a w 1483 jest ogrzewanie sieciowe. 1732 mieszkania lub lokale mają ogrzewanie gazowe, a 19 olejowe. W ośmiu lokalach ciepło produkuje pompa ciepła – wyliczają urzędnicy.
Plany na kolejne lata też są ambitne. 351 źródeł ciepła, które miały być wymienione jeszcze w 2021 roku, będzie wymieniane w pierwszym kwartale 2022 roku. W całym roku 2022 wymiana ogrzewania nastąpi w 469 mieszkaniach.

Już wiadomo, że te inwestycje przynoszą wymierne efekty. W opublikowanym niedawno raporcie Polskiego Alarmu Smogowego widać zmianę. W ubiegłorocznym rankingu (zawierał dane za 2019 rok) Rybnik był na drugim, niechlubnym miejscu w rankingu miast o najwyższym średniorocznym stężeniu rakotwórczego benzopirenu. Na pierwszym miejscu był wówczas Nowy Targ z średnią wartością na poziomie 18 (wartość w ng/m3 przy normie: 1 ng/m3), na drugim miejscu był Rybnik z średnią 13 (co jest równoznaczne z wypaleniem 16 papierosów na dzień). Teraz jest nieco lepiej. Rybnik spadł na czwarte miejsce w rankingu w którym brane było pod uwagę zanieczyszczenie benzopirenem. Spadek nie jest wprawdzie wielki pod względem lokat, ale co ma znaczenie – zmniejszyła się średnia wartość zanieczyszczenia powietrza tym rakotwórczym związkiem. Według danych Polskiego Alarmu Smogowego średnia za rok 2020 wyniosła w przypadku Rybnika 9 (wartość w ng/m3 przy normie: 1 ng/m3), co oznacza spadek o 4 ng/m3. Znacznie lepiej jest także w naszym mieście pod względem ilości dni smogowych w roku. W poprzednim rankingu PAS Rybnik był na drugiej pozycji z 89 dniami w którym w naszym m mieście były przekroczone dopuszczalne normy ilości pyłu PM10. Liderem była wówczas Pszczyna (106 dni z przekroczeniem w roku), a na wysokiej czwartej pozycji był sąsiedni Wodzisław Śląski – 86 dni w roku z przekroczeniem i 79 dni z przekroczeniem w Godowie. W tym rankingu Rybnik spadł na 14 pozycje, bo dni z przekroczeniem dopuszczalnego stężenia pyłu PM 10 było u nas 48. Dla porównania w Nowym Targu, który jest także liderem tego rankingu takich dni było 90. Wyżej od Rybnika jest nawet Racibórz – który z 51 dniami smogowymi zajmuje 11 miejsce.