Chałupki: Pomnik zamiast granicy

Monumentalny, dziesięciometrowy pomnik zamierzają odbudować w Chałupkach mieszkańcy przygranicznej wsi. Wesprą ich władze gminy Krzyżanowice. Pomysł popierają również Czesi, którzy deklarują, że pomogą Polakom walczyć o unijne pieniądze na budowę.

Gdy w Chałupkach znikną szlabany, zrekonstruowany pomnik "Dreilandereck" będzie przypominał całemu światu o tym, że tu łączyły się kiedyś granice trzech państw.

- Odbudujemy monument wzniesiony przez Niemców. Chałupki były swego rodzaju bramą trzech narodów. Dziś mało kto o tym wie, ale taka jest nasza historia - mówi Ryszard Chrobok, sołtys Chałupek.

Betonowy pomnik na granicy trzech państw wybudowali Niemcy w 1929 roku. Był gigantyczny, miał prawie 20 metrów wysokości. - Nie szczędzili grosza. Cieszyli się z tego, że utrzymali ten skrawek ziemi. Traktat wersalski przyznał bowiem resztę tej części Śląska Czechosłowacji i Polsce - przypomina Lothar Wittek, mieszkaniec Rudyszwałdu, jeden z entuzjastów odbudowy pomnika.

"Dreilandereck" budowano z rozmachem. Żwir zwożono do Chałupek już od 1927 roku. - Jeden z sąsiadów pamięta jeszcze te czasy. Jego ojciec był jednym z murarzy, którzy budowali dzieło - mówi Lothar, pokazując starą, pożółkłą fotografię. - To któryś z nich - wskazuje palcem na małe postaci stojące pod kolosalną "bramą".

Chociaż tych, którzy pamiętają Chałupki trzech narodów żyje już dzisiaj niewielu, większość mieszkańców przypomina sobie pomnik, który stał tu jeszcze w 1970 roku. - Pamiętam jak go burzono. Nie mogli sobie dać z nim rady. W końcu ściągnięto tu saperów - mówi Zdzisław Ciapka, członek Grupy Odnowy Wsi w Chałupkach, która gromadzi dokumentację pod budowę nowego pomnika.

Burząc monument ówczesne władze Polski Ludowej nie kierowały się wyłącznie niechęcią do Niemców. - Próbowano odzyskać cegłę. Nikt nie spodziewał się, że to lity beton, pokryty jest kafelkami - mówi Ryszard Chrobok.

Pomysł odtworzenia pomnika narodził się z prozaicznego powodu. Historyczny zapał doszedł później. - Chcieliśmy zbudować rondo na głównym skrzyżowaniu w Chałupkach. Wówczas wpadliśmy na pomysł, by ozdobić je miniaturą dawnego pomnika. W końcu postanowiliśmy, że ta "miniatura" będzie miała co najmniej 10 metrów - mówi Zdzisław Ciapka.

Pomysłowi przyklasnęły władze Krzyżanowic. - Postaramy się zdobyć na budowę pieniądze z Unii Europejskiej. Pomóc chcą nam w tym Czesi. Rozmawiałem już o tym ze starostą w Bohuminie - mówi Leonard Fulneczek, wójt Krzyżanowic. - Teraz, gdy znikną granicę, taka pamiątka będzie miała jeszcze większą wartość - dodaje Fulneczek.

Mieszkańcy Chałupek chcą jak najwierniej odtworzyć pomnik, dlatego w dalszym ciągu poszukują świadków i dokumentów z tamtej epoki. Wiele udało się im odczytać z fotografii, a także niemieckich artykułów pisanych gotykiem.

- Na każdym z trzech ramion pomnika znajdowały się ludzkie sylwetki. - Żołnierz był zwrócony w stronę Niemiec. Symbolizował jedność. Matka z dzieckiem patrzyła na Polskę. To była wolność. Trzecia postać symbolizowała prawo i była ustawiona w kierunku granicy Czechosłowacji. W środku znajdowała się natomiast kapliczka - mówi Wittek. - Nowy pomnik ma być podobny - dodaje.

Podniosą szlabany

Kierowcy przejeżdżający przez most łączący Chałupki z Bohuminem nie będą wkrótce zauważać, że przekraczają granicę.

Niezwykły pomnik, znajdujący się na głównym skrzyżowaniu we wsi ma być pamiątką dawnych czasów. W nocy z czwartku na piątek na tutejszym przejściu granicznym odbędzie się symboliczne otwarcie granicy. Impreza rozpocznie się o godz. 23.30 na "starym" moście. Punktualnie o godz. 24. Po wspólnym odliczaniu, podczas pokazu sztucznych ogni, w takt "Ody do radości" nastąpi symboliczne podniesienie szlabanów. W uroczystości wezmą udział: prezydent Wodzisławia Śląkiego, wójt gminy Krzyżanowice oraz starosta Bohumina.