Bliżej regionów: Czerwonka-Leszczyny

Mieszkańcy Czerwionki-Leszczyn mówią, że żyją w mieście pod hałdami. Trzy olbrzymie hałdy po kopalni „Dębieńsko” są krajobrazową wizytówką gminy.

Wyglądają jak góry, szczególnie piękne są w zimie – uważa Małgorzata Zielonka, mieszkanka Czerwionki. – Jesienią ludzie zbierają na hałdach grzyby. Jako dzieci często się tam bawiliśmy – mówi pani Małgorzata. Mieszkańcy mówią, że to „ich hałdy”. Niektórzy twierdzą, że z daleka przypominają leżącą kobietę. – Hałdy z Czerwionki są ładniejsze niż na przykład trapez przy kopalni Rymer — zapewnia Aleksander Żukowski, prawnik z Rybnika, krajoznawca i przyrodnik amator. — Tamten jest nagi, a nasze zielone. Mogłyby być pomnikiem górnictwa – dodaje Aleksander Żukowski. Hałdy obsadzono zielenią przed laty, w ramach tzw. czynów społecznych. – Rośnie tam kilkanaście gatunków drzew, a wszystkie są niezwykle rachityczne. Drzewa walczą o życie w bardzo trudnych warunkach — na stromym stoku i w kiepskim, jałowym gruncie – wyjaśnia.

Najwyższy z kopców to także najwyższe sztuczne wzniesienie powiatu rybnickiego (355 m n.p.m.), o 30 m przewyższające naturalną rekordzistkę — Górę Ramża niedaleko Rybnika. – W tej części Śląska jedynie hałda rydułtowska jest nieco wyższa – mówi Żukowski. – W czasie drugiej wojny światowej na szczycie najstarszej znajdował się prawdopodobnie niemiecki schron, służący do celów obserwacyjnych – mówi pan Aleksander.

Hałdy przez lata służyły mieszkańcom Czerwionki-Leszczyn do rekreacji. Jeszcze w latach 90. na jednej z nich znajdował się tor motocrossowy. Teraz trzy stożkowate hałdy prawdopodobnie pozostaną nietknięte, by w przyszłości świadczyć o górniczym rodowodzie okolicy.

Wieś z tradycjami

Ulubionym miejscem rekreacji mieszkańców jest otoczone lasami malownicze Pojezierze Palowickie. Znajduje się tu 10 jezior różnej wielkości, dwa największe to Łanuch i Garbocz. Rozległe trzcinowiska porastające brzegi jezior są ostoją ptactwa wodnego. Przy odrobinie szczęścia można tam zobaczyć bociana czarnego, błotniaka stawowego, perkoza dwuczubego, łabędzia niemego, czaplę siwą i wiele gatunków kaczek.

Ale na wycieczkę do Palowic warto wybrać się jeszcze z innych powodów. W lesie znajdują się ruiny huty Waleska, która stała kiedyś w nieistniejącym już przysiółku Łanuch. Pozostałość po hucie zwana Gichtą jest pamiątką śląskiego przemysłu hutniczego, który od średniowiecza rozwijał się na tych terenach. Już w połowie XVIII w. istniała w tym miejscu pierwsza kuźnica - hamernia. Produkowano w niej żelazo sztabowe metodą prymitywnego wytopu z rudy darniowej. Zachowana do dziś ceglana budowla z kwadratową wieżą o czterech kondygnacjach, wybudowana została około 1840 roku i ma 15 metrów wysokości. Bardzo często błędnie podaje się, że Gichta leży na terenie Żor. - Nic bardziej mylnego - mówią mieszkańcy Palowic. - To nasze ruiny.

Dużą atrakcją turystyczną wsi jest również drewniany kościółek pw. św. Trójcy Przenajświętszej. Mieszkańcy Palowic dostali świątynię "w spadku". Została przeniesiona tu w 1981 roku z Leszczyn. Kościółek zbudowano w konstrukcji zrębowej w latach 1594-1595. W 1606 roku cieśla Jan Ożga dobudował wieżę słupową o skośnych ścianach i szerokim hełmie namiotowym. Dach kościółka, ściany zrębu i skośne ściany wieży kryte są gontem. Nad nawą wzniesiono wieżyczkę na sygnaturkę. Wewnątrz świątyni zachował się renesansowy wystrój. Miejscowi stolarze wykonali roboty wykończeniowe okien i chóru. Chór podtrzymują cztery ozdobne słupy, z których dwa zostały wykonane przez Franciszka Bujoczka i jego syna Stanisława. Wykonali oni również schody prowadzące na chór.

Kapela podwórkowa

O to, by w Czerwionce-Leszczynach (ale i poza nią) było wesoło, dba Kapela Podwórkowa "Trzy ofiary drogi do Europy". - Trzymamy się zawsze jednej zasady - trzech "ś" - musi być śmiesznie, śpiewnie i po śląsku - mówi Czesław Żemła z zespołu. Kapela powstała w 1989 roku przy MOK w Czerwionce-Leszczynach. "Trzy ofiary" dwukrotnie wywalczyły tytuł Mistrza Humoru Śląskiego na festiwalu w Rudzie Śląskiej, są wielokrotnym laureatem Konkursu Gawędziarzy w Rybniku. Grupa otrzymała również nagrodę ministra kultury za kultywowanie gwary śląskiej.

A to ciekawe

Najstarsze wzmianki o miejscowościach wchodzących w skład gminy Czerwionka-Leszczyny pochodzą z 1305 roku. Wówczas obszar ten należał do Księstwa Raciborskiego. W 1526 roku teren obecnej gminy znalazł się w granicach monarchii Habsburgów. Prawa miejskie Czerwionce i Leszczynom nadano w 1962 roku. W 1975 roku miasta połączono.

Naj...

Najstarszą budowlą sakralną w gminie jest drewniany kościół pod wezwaniem Trójcy Przenajświętszej z 1594 roku. Wewnątrz zachował się bogato rzeźbiony ołtarz i ambona z XVII wieku. Niektóre elementy wyposażenia są dziełem Alfreda Buchty, ludowego artysty z Palowic. W 1981 roku kościół został przeniesiony z Leszczyn do Palowic.

Największe zdziwienie wśród turystów odwiedzających Czerwionkę-Leszczyny budzi tzw. „fachla”. Z blaszanego komina znajdującego się obok koksowni, co kilkadziesiąt minut strzela wysoki słup ognia.