To niewielkie pieniądze, lecz poratują nauczycieli

Zamiast prawa do wcześniejszej emerytury nauczyciele dostali świadczenia kompensacyjne. To ich "pomostówka", która pozwoli - w razie utraty pracy w szkole - doczekać prawdziwego świadczenia emerytalnego. Przy demograficznej zapaści, jaka się szykuje, pedagodzy - ze sporym stażem pracy - mogą odejść w stan zawodowego spoczynku. Ale muszą się liczyć z tym, że otrzymają niewielkie kwoty na przeżycie lat, które im zostały do osiągnięcia ustawowego wieku emerytalnego.

Jakie kryteria

Świadczenia kompensacyjne to gwarancja comiesięcznej wypłaty dla tych nauczycieli, którym grozi utrata pracy w pustoszejących szkołach.

Jak informuje Ministerstwo Pracy, nabycie prawa do świadczenia kompensacyjnego (obowiązuje od 1 lipca 2009 r. ) uzależnione jest od spełnienia kilku warunków:

- rozwiązania stosunku pracy,

- posiadania stażu ubezpieczeniowego (okresy składkowe i nieskładkowe ) wynoszącego 30 lat, w tym 20 lat pracy w charakterze nauczyciela,

- osiągnięcia wieku, który w latach 2009-2014 wynosić będzie 55 lat, a w kolejnych latach będzie stopniowo wydłużany aż do 59 lat - w przypadku kobiet i 64 lat - w przypadku mężczyzn (w latach 2031-2032).

Pamiętaj!

Świadczenia kompensacyjne nie bę-dą wysokie. Im dłużej nauczyciel pracował, tym więcej dostanie pieniędzy z ZUS-u, bo liczy się suma składek, staż i zgromadzony kapitał początkowy.

Średnio będzie to jednak tylko 700-1000 złotych.

Uwaga!

Świadczenie może być zawieszone w przypadku podjęcia pracy w szkole lub przedszkolu. Gdyby były nauczyciel podjął jakąkolwiek inną pracę, to wówczas świadczenie byłoby zmniejszone lub zawieszone - według takich samych zasad, jakie dotyczą pozostałym klientów ZUS-u.

Komu uprawnienie

Świadczenie kompensacyjne mogą uzyskać nauczyciele, wychowawcy i inni pracownicy pedagogiczni zatrudnieni w następujących placówkach:

- publicznych i niepublicznych przedszkolach,

- szkołach publicznych i niepublicznych o uprawnieniach szkół publicznych,

- publicznych i niepublicznych placówkach kształcenia ustawicznego,

- młodzieżowych ośrodkach wychowawczych,

- młodzieżowych ośrodkach socjoterapii,

- specjalnych ośrodkach szkolno-wychowawczych,

- specjalnych ośrodkach wychowawczych dla dzieci i młodzieży wymagających stosowania specjalnej organizacji nauki, metod pracy i wychowania,

- ośrodkach umożliwiających dzieciom i młodzieży upośledzonym umysłowo w stopniu głębokim udział w zajęciach organizowanych zgodnie z od-rębnymi przepisami(...),

- placówkach zapewniających opiekę i wychowanie uczniom w okresie pobierania nauki poza miejscem stałego zamieszkania.

Świadczenie kompensacyjne może być przyznane tylko takiemu nauczycielowi, który ostatnio - przed zgłoszeniem wniosku - był nauczycielem w wymienionych placówkach.

Uwaga!

Jeśli po ustaniu zatrudnienia w charakterze nauczyciela, ale jeszcze przed zgłoszeniem tego wniosku podejmiesz inne zatrudnienie lub działalność, nie możesz nabyć prawa do świadczenia kompensacyjnego.

Świadczenie kompensacyjne może natomiast uzyskać nauczyciel, który po rozwiązaniu stosunku pracy na stanowisku nauczyciela zawartego z jedną z tych jednostek, aż do czasu zgłoszenia wniosku o to świadczenie, nie był nigdzie zatrudniony i nie podejmował żadnej działalności.

Konieczne warunki

Świadczenie kompensacyjne przysługuje nauczycielom, którzy łącznie spełnili następujące warunki:

- osiągnęli wiek wymagany przez ustawę,

- posiadają okres składkowy i nieskładkowy w rozumieniu ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 30 lat, w tym co najmniej 20 lat wykonywania pracy w wymienionych wyżej placówkach w wymiarze co najmniej 1/2 obowiązkowego wymiaru zajęć,

- rozwiązali na swój wniosek stosunek pracy.

Ważne!

Zarówno 30-letni okres składkowy i nieskładkowy, jak również co najmniej 20-letni okres pracy w placówkach w wymiarze co najmniej 1/2 obowiązkowego wymiaru zajęć, musi być osiągnięty najpóźniej na dzień rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy zawartego z tą placówką.

Jeśli jednak pobierałeś zasiłek dla bezrobotnych po dniu rozwiązania stosunku pracy, nie będziesz mieć prawa do świadczenia kompensacyjnego.

Kryterium wieku

Do 31 grudnia 2014 r. wiek, w którym nauczyciele mogą ubiegać się o świadczenie kompensacyjne, jest jednakowy dla kobiet i dla mężczyzn:

- wynosi co najmniej 55 lat.

Dotyczy to nauczycieli, którzy ukończyli 55 lat (również przed dniem 1 stycznia 2009 r.) lub ukończą ten wiek do 31 grudnia 2014 r.

Od 2015 r. ustawa przewiduje zróżnicowanie dla obu płci wieku uprawniającego do przyznania świadczenia kompensacyjnego.

W zależności od roku, w którym zostanie osiągnięty, będzie wynosił:

- co najmniej 55 lat - dla kobiet i co najmniej 56 lat - dla mężczyzn - w przypadku osiągnięcia tego wieku w latach 2015-2016,

- co najmniej 55 lat - dla kobiet i co najmniej 57 lat - dla mężczyzn - w przypadku osiągnięcia tego wieku w latach 2017-2018,

- co najmniej 55 lat - dla kobiet i co najmniej 58 lat - dla mężczyzn - w przypadku osiągnięcia tego wieku w latach 2019-2020,

- co najmniej 55 lat - dla kobiet i co najmniej 59 lat - dla mężczyzn - w przypadku osiągnięcia tego wieku w latach 2021-2022,

- co najmniej 55 lat - dla kobiet i co najmniej 60 lat - dla mężczyzn - w przypadku osiągnięcia tego wieku w latach 2023-2024,

- co najmniej 56 lat - dla kobiet i co najmniej 61 lat - dla mężczyzn - w przypadku osiągnięcia tego wieku w latach 2025-2026,

- co najmniej 57 lat - dla kobiet i co najmniej 62 lata - dla mężczyzn - w przypadku osiągnięcia tego wieku w latach 2027-2028,

- co najmniej 58 lat - dla kobiet i co najmniej 63 lata - dla mężczyzn - w przypadku osiągnięcia tego wieku w latach 2029-2030,

- co najmniej 59 lat - dla kobiet i co najmniej 64 lata - dla mężczyzn - w przypadku osiągnięcia tego wieku w latach 2031-2032.

Ważne!

Nauczyciele, którzy do 31 grudnia 2032 roku nie ukończą wieku 59 lat - dla kobiet i 64 lat - dla mężczyzn, nie będą mogli nabyć prawa do świadczenia kompensacyjnego. Uzyskają oni prawo do emerytury po ukończeniu wieku 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn.

Uwaga!

Dla ustalenia wieku wymaganego do przyznania świadczenia kompensacyjnego nie ma znaczenia data zgłoszenia wniosku o to świadczenie.

Starsze roczniki

Prawo do świadczenia kompensacyjnego mogą uzyskać również nauczyciele urodzeni przed dniem 1 stycznia 1954 r., a więc takie osoby, które 55 lat ukończyły przed 1 stycznia 2009 r. To dotyczy również osób urodzonych przed dniem 1 stycznia 1949 r.

Nauczyciele urodzeni przed 1 stycznia 1954 r. mogą nabyć prawo do świadczenia kompensacyjnego wówczas, gdy po ukończeniu wieku 55 lat:

- pozostają w stosunku pracy w charakterze nauczyciela, jeśli stosunek ten rozwiążą lub ulegnie on wygaśnięciu w trybie przewidzianym w ustawie, lub

- nie pozostają w stosunku pracy w charakterze nauczyciela, ale po rozwiązaniu lub wygaśnięciu tego stosunku pracy, a przed przejściem na świadczenie kompensacyjne nie wykonywali żadnej innej pracy ani działalności.

Wymagany staż

Ustalając wymagany do przyznania świadczenia kompensacyjnego 30-letni staż składkowy i nieskładkowy, ZUS uwzględnia okresy zatrudnienia, prowadzenia działalności gospodarczej, a także czas, za który składka nie została opłacona, gdyż nie było takiego obowiązku. Natomiast okresy nieskładkowe przypadają na czas braku aktywności zawodowej, za które nie zostały odprowadzone składki na ubezpieczenia społeczne (m.in. podczas pobierania wynagrodzenia przy niezdolności do pracy, zasiłku chorobowego, świadczenia przedemerytalnego, studiów wyższych).

W przypadku, gdy okresy składkowe i nieskładkowe zbiegają się w czasie, uwzględnieniu podlega okres korzystniejszy.

Pamiętaj!

ZUS nie weźmie jednak pod uwagę okresów, za które osoba prowadząca np. działalność gospodarczą, twórczą, artystyczną, współpracowała w gospodarstwie rolnym nie opłaciła składek na własne ubezpieczenie społeczne (do dnia 31 grudnia 1998 roku).

Ustalanie stażu pracy nauczycielskiej

Warunkiem nabycia prawa do świadczenia kompensacyjnego jest również posiadanie co najmniej 20-letniego okresu pracy nauczycielskiej w wymiarze co najmniej 1/2 obowiązkowego wymiaru zajęć. Nie jest więc możliwe uwzględnienie okresów pracy nauczycielskiej wykonywanej w wymiarze np. 1/3 czy 1/4 obowiązkowego wymiaru zajęć.

Okresy takie mogą być natomiast uwzględnione przy ustalaniu 30-letniego okresu składkowego i nieskładkowego, o ile dotyczą czasu po dniu 14 listopada 1991 r.

Uwaga!

Przy ustalaniu wymaganego do przyznania świadczenia kompensacyjnego okresu pracy nauczycielskiej nie uwzględnia się okresów, za które nauczyciel otrzymał wynagrodzenie lub świadczenie z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa.

Wliczeniu nie podlegają więc okresy:

- niezdolności do pracy, za które zostało wypłacone nauczycielowi wynagrodzenie, zasiłek chorobowy lub świadczenie rehabilitacyjne,

- za które nauczyciel otrzymał zasiłek opiekuńczy lub macierzyński,

- niewykonywania pracy, za które wypłacono - na podstawie Karty Nauczyciela - wynagrodzenie za czas usprawiedliwionej nieobecności w pracy, np. z powodu choroby, a w odniesieniu do wynagrodzenia wypłaconego nauczycielowi w czasie urlopu macierzyńskiego - za okres od 15 listopada 1991 r. do 31 lipca 1992 roku,

- urlopu dla poratowania zdrowia,

- urlopu szkoleniowego,

- przebywania na urlopie na dalsze kształcenie się,

- pozostawania w stanie nieczynnym.

Nauczyciel, który zamierza ubiegać się o przyznanie świadczenia kompensacyjnego, a pozostaje w kilku stosunkach pracy, musi je rozwiązać - bez względu na ich charakter i wymiar czasu pracy.

Jakie dokumenty należy przygotować
Ewa Jęczmyk, rzeczniczka oddziału ZUS w Częstochowie

- Świadczenie kompensacyjne może być przyznane osobie, która złożyła w tej sprawie pisemny wniosek w organie rentowym lub za pośrednictwem płatnika składek. Wniosek - formularz przygotowany przez ZUS (Rp-12) i dostępny we wszystkich placówkach ZUS-u - można również przesłać pocztą lub złożyć w polskim urzędzie konsularnym.

We wniosku podajemy swoje dane osobowe i adres. W III części wniosku podajemy informację o tym, czy pobieramy na przykład zasiłek chorobowy albo świadczenie rehabilitacyjne, zgłaszaliśmy poprzednio wniosek o emeryturę czy rentę oraz czy po przyznaniu świadczenia nauczycielskiego zamierzamy dalej pracować. Jeżeli świadczenie ma być przekazywane na rachunek w banku lub w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej, należy podać nazwę i adres banku (kasy) oraz numer rachunku. Do wniosku należy dołączyć dokumenty potwierdzające okresy wykonywania pracy w charakterze nauczyciela w jednostkach określonych w ustawie oraz dowody potwierdzające zaliczone okresy składkowe i nieskładkowe. Jeśli wnioskodawca nie ma ustalonego kapitału początkowego, do wniosku o świadczenie kompensacyjne powinien dodatkowo dołączyć odpowiednią dokumentację dotyczącą okresów składkowych i nieskładkowych oraz wynagrodzenia osiąganego przed 1999 rokiem.