Rybnik walczy ze smogiem: 75 milionów złotych na poprawę jakości powietrza

EDUKACJA, DOTACJA, KARA, WSPÓŁPRACA

Program ekodotacji dla mieszkańców Rybnika cieszy się coraz większym powodzeniem – liczba składanych wniosków o dofinansowanie z roku na rok rośnie.

W 2018 roku zgłoszono 700 wniosków.

Tak duże zainteresowanie programem dopłat świadczy o tym, że proponowane dotacje stały się dla mieszkańców mobilizacją do działania, by zmienić źródło ogrzewania na ekologiczne czy przeprowadzić termomodernizację i przyczynić się do poprawy jakości powietrza. Wynika ono także z coraz większej świadomości mieszkańców co do szkodliwości smogu i wiąże się z faktem, że temat niskiej emisji stał się przedmiotem zainteresowania ogólnopolskich mediów. Ogromny wpływ miało także wejście w życie uchwały antysmogowej, wprowadzającej na obszarze województwa śląskiego ograniczenia w zakresie eksploatacji instalacji, w których następuje spalanie paliw.

Rybnik intensyfikuje też inwestycje mające na celu zwiększenie udziału czystej energii
w budynkach, których Miasto jest właścicielem. Miejski zasób sukcesywnie jest termomodernizowany, a węglowe źródła ciepła wymieniane są na ekologiczne. W efekcie – po przeprowadzonej w 2017 inwentaryzacji sposobów ogrzewania – na 168 budynków miejskich tylko 26 (15,48%) ma ogrzewanie węglowe. Dane te nie obejmują budynków
z udziałem gminy znajdujących się w zarządzie spółki Hossa – tutaj na 123 budynki ekologicznie ogrzewanych jest ponad 60% zasobów – oraz zasobu Zakładu Gospodarki Mieszkaniowej. W tym zakresie przed Rybnikiem spore wyzwanie – mieszkania
z ogrzewaniem węglowym stanowią prawie 65% wszystkich.

–

Przed nami spore wyzwanie jeżeli chodzi o ZGM – mamy długofalowy program, który jest sukcesywnie wdrażany i realizowany. Tylko w 2017 roku zlikwidowano sto kopcących pieców kaflowych dzięki podłączeniu do sieci ciepłowniczej czterech wielorodzinnych budynków mieszkalnych miejskiego zasobu komunalnego. Przygotowany jest też Program Ograniczania Niskiej Emisji dla 64 budynków ZGM
w dzielnicy Boguszowice Osiedle. Będziemy inwestować, ale też poszukiwać różnych źródeł dofinansowania

– wyjaśnia Piotr Kuczera, prezydent Rybnika.

Miasto stawia też na wiedzę mieszkańców o przyczynach i skutkach zanieczyszczenia powietrza. Prowadzone są różnego rodzaju kampanie edukacyjne, a rybniczanie są coraz lepiej zorientowani w tym, jaki jest stan powietrza danego dnia. We wrześniu 2017 r. na terenie Rybnika wprowadzono nowe narzędzie – na budynkach należących do miasta zamontowano urządzenia służące do oceny jakości powietrza. Intensyfikują się też działania podejmowane przez Straż Miejską w ramach eko patrolu. Liczba przeprowadzanych kontroli
i zgłoszeń mieszkańców sukcesywnie rośnie, przy jednoczesnym spadku wykroczeń
w zakresie nieprawidłowej gospodarki odpadami stałymi. W 2017 roku przeprowadzono 2244 kontroli (szczegółowe dane na slajdzie).

W walce ze smogiem Rybnik może liczyć na wsparcie gmin subregionu zachodniego województwa śląskiego. Podkreślenia wymaga fakt prowadzenia spójnej polityki w tym zakresie przez samorządy subregionu. To właśnie jej wyrazem jest przyjęcie uchwały antysmogowej. Podejmowane wspólne działania koncentrują się ponadto na stworzeniu grupy roboczej ds. ograniczenia niskiej emisji, prowadzeniu wspólnej kampanii edukacyjno-informacyjnej „Gmina (z dobrą) energią”, formułowaniu apeli do różnych środowisk, w tym Rządu RP, w sprawie wprowadzenia ogólnopolskich norm pozwalających na skuteczną walkę z zanieczyszczeniem powietrza.

BEZPIECZEŃSTWO DOSTAW CIEPŁA I DYWERSYFIKACJA JEGO ŹRÓDEŁ

W kontekście walki ze smogiem ogromne znaczenie ma zapewnienie mieszkańcom różnych możliwości w zakresie wyboru źródła ciepła. W tej materii pojawiają się nowe możliwości. Podpisane w grudniu 2017 roku pomiędzy władzami miasta Rybnika a spółkami PGE Energia Ciepła, PGNiG Termika Energetyka Przemysłowa oraz Polską Grupą Górniczą czterostronne porozumienie to ważny krok w kierunku realizacji inwestycji, pozwalającej w przyszłości ogrzewać miasto ciepłem z rybnickiej elektrowni. Porozumienie stało się podstawą „Planu zaopatrzenia w ciepło dla Miasta Rybnika” przyjętego 19 kwietnia na sesji rady miasta:

Rada Miasta zatwierdziła plan, który zakłada, że w sezonie grzewczym 2022-2023 podstawowym źródłem ciepła dla miasta Rybnika będzie ciepło z elektrowni Rybnik. Dzisiaj ciepło płynie w kierunku centrum i dzielnicy Nowiny z Elektrociepłowni Chwałowice, która docelowo ma stać się źródłem pomocniczym i zaspakajać potrzeby dzielnicy Chwałowice i tamtejszej kopalni. Aby plany wprowadzić w życie, trzeba dobudować odcinek magistrali od elektrowni do Orzepowic, postawić odpowiednie instalacje na terenie elektrowni – to pozwoli przesłać ciepło od elektrowni w kierunku centrum i Nowin. Realizacja inwestycji uwarunkowana jest finansowaniem ze strony państwa. Z punktu widzenia miasta to inwestycja strategiczna – jeśli tylko znajdą się środki, zrobię wszystko, by na etapie współpracy spółek skarbu państwa z urzędem miasta inwestycje przebiegały płynnie

– wyjaśnia prezydent Piotr Kuczera.

Efektem działań powinna być konkurencyjna cena ciepła dla miasta, co z kolei będzie impulsem dla mieszkańców do podłączania swoich domów do sieci centralnego ogrzewania. A to będzie miało ogromne znaczenie w kontekście walki ze smogiem.

Miasto dąży też do gazyfikacji dzielnic Rybnika, współpracując w tym zakresie z Polską Spółką Gazownictwa sp. z o.o. Rozwój infrastruktury uwarunkowany jest w znacznej mierze stopniem zainteresowania mieszkańców. Swoją opinię w tej sprawie rybniczanie wyrażają podczas spotkań organizowanych w dzielnicach. Warto też zaznaczyć, że istotny dla rozwoju infrastruktury gazowej w Rybniku i decyzji PSG w tym zakresie jest fakt podłączania do sieci budynków znajdujących się w zasobach miejskich.

–

Dążymy przede wszystkim do gazyfikacji północnych dzielnic miasta – Golejowa, Grabowni, Ochojca i po części Wielopola. To będzie kompleksowe rozwiązanie dla tych dzielnic. Powstaje całościowy projekt sieci, który powinien być gotowy w 2019 roku. To przyspieszy samo powstawanie sieci

– zaznacza Piotr Kuczera.

SZANSE I OCZEKIWANIA

Pewne możliwości w zakresie walki ze smogiem otwierają się przed Rybnikiem w związku
z objęciem miasta rządowym programem „Czyste powietrze”.

Spotkałem się z Piotrem Woźnym, pełnomocnikiem rządu ds. programu. Przedstawiłem informacje na temat specyfiki Rybnika w kontekście problemu jakości powietrza. Mam tu na myśli m.in. rozwiązania wprowadzone przez Rybnik, temat funkcjonowania dostaw ciepła w mieście czy charakterystykę zasobu komunalnego. Na razie nie ma informacji co do harmonogramu działania i finansowego wsparcia. Zakładam, że po analizie materiałów dotyczących Rybnika będzie kolejne spotkanie, na którym, mam nadzieję, padną konkretne propozycje ze strony rządowej. W skali kraju mówimy o ogromnych środkach, konieczne jest indywidualne podejście do każdego z miast w ramach programu, jesteśmy na początkowym etapie drogi

– zaznacza Kuczera.

Działania antysmogowe zaczynają powoli przynosić efekty – w Rybniku widać to na podstawie danych dotyczących liczby dni z przekroczeniami dopuszczalnych poziomów
24-godzinnych PM10 w latach 2014-2016. W całym 2017 roku było w sumie 96 takich dni, podczas gdy w roku 2014 – 127. Konieczna jest jednak intensyfikacja podejmowanych inicjatyw – w oparciu o przepisy ogólnokrajowe, których uchwalenie jest warunkiem niezbędnym do uporania się z problemem nie tylko w Rybniku, ale w całej Polsce.

Rybnik jest miastem zbudowanym na węglu, jestem jednak przekonany, że jesteśmy w stanie ten surowiec spalać w czystych technologiach, w oparciu o rozwiązania systemowe. Miasto w moje ocenie jest dobrym przykładem kompleksowych działań walki z niską emisją. Do tego jednak, by sytuacja mogła się poprawić, by nasz kraj mógł zanotować cywilizacyjny awans, konieczne jest przyspieszenie prac na szczeblu rządowym i wprowadzenie ogólnopolskich przepisów – przede wszystkim norm jakości paliw stałych dopuszczonych do sprzedaży oraz zakazu sprzedaży paliw emitujących największe zanieczyszczenia na rynku detalicznym. Potrzebne są też m.in. specjalne programy pomocowe dla osób najbiedniejszych, by walczyć ze zjawiskiem ubóstwa energetycznego

– podsumowuje Piotr Kuczera.