Przed grzybobraniem. Posłuchaj specjalistów

Tylko rurki pod kapeluszem

Prawdziwek, kozak, kurka, maślak, może jeszcze muchomor... Ile nazw grzybów możesz wymienić? Dziesięć, dwadzieścia? Tak naprawdę na ziemi występuje ok. 1,5 miliona gatunków grzybów. Naukowcy opisali 120 tysięcy. Na wystawie grzybów jadalnych, niejadalnych i trujących w Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Gdańsku można obejrzeć około 80 gatunków występujących najczęściej w pomorskich lasach.

Bezpieczeństwo na talerzu

Rozmowa z Wandą Barysz, kierującą sekcją oświaty zdrowotnej WSSE

- Nie pomagają ostrzeżenia, prośby, apele. Co roku kilkadziesiąt osób trafia do szpitali z podejrzeniem zatrucia grzybami. Niektórych z nich nie udaje się uratować...

- Zanim zacznie się zbierać grzyby, trzeba dobrze je poznać - wygląd i działanie na organizm. Taki muchomor sromotnikowy mylony jest z kilkoma gatunkami grzybów jadalnych, m.in. z gąską zieloną i młodą pieczarką. Warto też wiedzieć, że taki czernidlak - grzyb jadalny - nie toleruje alkoholu. Jeśli po jego zjedzeniu spożyje się choćby niewielką dawkę alkoholu, skutki mogą być takie same, jak po wcześniejszym wszyciu esperalu.

- Słyszy się czasem opinie, że można zjeść prawie każdego grzyba, pod warunkiem wcześniejszego wygotowania.

- Tak opowiadają ci, którzy zbierają olszówki. Nie wiedzą, że trucizna zawarta w tych grzybach kumuluje się w wątrobie. Każda następna potrawa z olszówek może być tą ostatnią.

- Czy wystarczy iść do lasu z atlasem grzybów?

- Pod warunkiem, że kupimy ostatnie wydanie. W starych atlasach można np. przeczytać, że czubajka kania i czubajka czerwieniejąca to bardzo smaczne grzyby jadalne. Kania nadal pozostała grzybem jadalnym, jednak czubajka czerwieniejąca kilka lat temu spowodowała poważne zatrucie całej rodziny. Okazało się, że grzyb ten „ciągnie” wszelkie zanieczyszczenia z podłoża. Nikt nie jest w stanie zaręczyć, że pod warstwą ziemi, na której rosła czubajka czerwieniejąca, nie znajduje się dzikie wysypisko. W nowych atlasach grzyb ten zniknął z kategorii jadalnych.

- Jak najbezpieczniej zbierać grzyby?

- Jeśli nie jesteśmy pewni - nie zbierajmy. Mówi się wręcz, że najpewniejsze jest unikanie wszelkich grzybów z blaszkami. Zbierajmy tylko te z rurkami pod kapeluszem. Nawet jeśli trafi się nam goryczak, to najwyżej zepsuje smak potrawy.

Jadalne... tylko raz

Stary dowcip mówi, że wszystkie grzyby są jadalne, chociaż niektóre z nich tylko jeden raz. Oto kilka nieprawdziwych opinii, które nie są prawdziwe. Wiara w nie może zakończyć się tragicznie:

• jeśli popijemy grzyby alkoholem, to nic nam nie grozi
• srebrna łyżeczka czernieje przy gotowaniu z grzybami trującymi
• grzyby nadgryzione przez gryzonie są jadalne
• grzyby robaczywe można jeść
• cebula zmienia barwę podczas gotowania z grzybami trującymi
• grzyby niejadalne są gorzkie.

Przykazania grzybiarza

• Nie ścinaj samych kapeluszy, dokładnie oglądaj trzon i jego zakończenie.
• Nie jedz gatunków trudnych do identyfikacji (rozdrobnionych lub połamanych).
• Nie zbieraj grzybów w deszczu lub bezpośrednio po nim - wtedy bardzo szybko ulegają rozkładowi.
• Absolutnie nie przechowuj zebranych przez siebie grzybów w plastikowych siatkach. Dużo lepszym sposobem na to są tylko przewiewne koszyki z wikliny.
• Staraj się jeść i przetwarzać wyłącznie świeże grzyby.
• Nie odgrzewaj wielokrotnie potraw sporządzonych na ich bazie.
• Nie kupuj od przygodnych sprzedawców.

Kiedy do lekarza

• Nie podawaj grzybów dzieciom do 7 roku życia.
• Zatrucia grzybami są wśród wszelkiego rodzaju zatruć pokarmowych, tymi które najczęściej kończą się śmiercią. Dlatego, gdy tylko zachodzi podejrzenie, że przyczyną słabego samopoczucia i stanu zdrowia jest właśnie ich zjedzenie, musisz od razu skontaktować się z lekarzem. Pierwsze objawy zatrucia to silny ból głowy i brzucha oraz biegunka, wymioty, niekiedy wysoka temperatura. Nie można leczyć się na własną rękę. Podawanie węgla lub innych leków nie przyniesie żadnych rezultatów, a może tylko opóźnić decyzję o wizycie u lekarza, co zmniejszy szanse na przeżycie!
• Objawy zatrucia może także wywołać spożycie jadalnych, ale np. spleśniałych, źle przechowywanych lub rosnących w pobliżu śmietników i wysypisk grzybów.

Leśni zabójcy

• Większość zatruć śmiertelnych powoduje muchomor sromotnikowy. Fazy zatrucia sromotnikiem można podzielić na cztery okresy:
I okres utajenia - od 8 do 48 godzin
II okres (1-3 dni) - biegunka, wymioty, bóle brzucha
III okres - pozorna poprawa
IV okres - uszkodzenia narządów, śpiączka wątrobowa
• Piestrzenica kasztanowa - powoduje ciągle nowe przypadki zatruć, nierzadko śmiertelnych. Uszkadza komórki organizmu (wątroby, nerek). Nie pomaga gotowanie!
• Zasłoniak rudy powoduje uszkodzenie nerek.
• Krowiak podwinięty i strzępiak ceglasty oraz muchomory zawierają muskarynę, która działa na układ krwionośny. W większych stężeniach wywołują śmierć.

Możesz zobaczyć

Wielka wystawa grzybów jadalnych, niejadalnych i trujących będzie prezentowana do piątku w siedzibie Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej przy ul. Dębinki 4 w Gdańsku. Dziś i jutro możesz ją oglądać w godz. 9-18. Tel. 058 344 73 00. Wstęp jest bezpłatny.