Nasza Loteria NaM - pasek na kartach artykułów

Historia po ślonsku: Pamiętocie staro kuchnia? [ZDJĘCIA]

Krzysztof Gilecki, Alek
Z cyklu "Historia po ślonsku" Krzysztofa Gileckiego, rysownika oraz autora śląskich tekstów, wspólnie z autorem pytamy: Pamiętocie staro kuchnia?

Historia po ślonsku: Pamiętocie staro kuchnia?

Pora lot nazot byłech we Muzeum Śląskim we Katowicach. Je tam tysz ustrojono ślonsko kuchnia, wejżołech na bifyj i zaro mi podpadło, co czegoś mu brakuje, abo szafek abo szuflodek, we kożdym razie dwa miejsca były zamaskowane biołom szperplatom. Podobny byfyj mieli my w doma, podobny i kompletny stoji we Muzeum Energetyki we Łaziskach Górnych i Izbie Tradycji na Familokach we Czerwionce - Leszczynach.

Starszy typ byfyja miała Oma Hyjdla. Kuchynny piec tysz był ze jakiś dziwnych biołych chropatych kachli. Za bajtla łaziłech po mlyko do gospodyni kiero miała kuchnia ustrojono “w starym stylu”. Właziłech do kuchnie, po lewej stronie łod dźwiyrzi we winklu stoł piec kuchynny ze biołych blyszczoncych (szkliwionych) kachli, z przodku mioł bratruła, z drugij strony dźwiyrka do palyniska i hasioka. Na wiyrchu gusowo (żeliwno) blacha, na łokoło blachy mesingowy prynt na takich samych hynklach. Nad blachom dwa rzondki kachli, coby sie ściana niy fifrała jak co pyrsknie.

Nad piecym na specjalnym biglu pokrywki na garce łod nojwiynkszej do nojmynszej, wele niego romka na biksy zuker, myhl, zalz, niżyj młynek z wygniyntom korbkom i porcelanowym pojemnikiym z wymalowanymi na modro holynderskimi wiatrakami. Na blasze stojom gusowe garce z glyjtom (emaliom) we pojszczotku, przi dźwiyrkach do pieca stoła konkastla, a nad niom wisi łopatka, hok do rusztowanio we piecu i śmiatek, abo gynsi skrzydło, kole konkastle ryczka. Gospodyni może sie na nij siednyć jak skłodo łogiyń.

Na piecu warzyło sie jodło do ludzi i żarcie do gowiedzi, dymfowało łoszkrabiny i drobnioki abo krupy, łogrzywało kiszka na syr nad piecym na sznorze abo drocie suszyło sie prani, abo łokapywał syr ze kapołki. Jednak bez zima taki piec niy doł rady nachajcować, besto stoł wele niego zieleźniok kiery do kupy ze rułom dowoł dziepiyro doś ciepła.

Dzisioj mało wto pamiynto, co we latach 50-tych zimy były pieronym łostre, a kuchnia to było czasym jedyne pomieszczynie we kierym sie hajcowało. Besto oma przed spaniym przinosiła do kuchnie pierziny coby sie łogrzoły, grzoła na blasze cegła coby łowiniynto konskym sztofu wrazić do nog we łoszku.

Ujek Johan wykombinowoł do izby treciniok, sztamfowało sie do niego treciny kiere były abfalym ze stolarni, i treciny poliły sie, a co prawie żażiły cołki dziyń, ludzie szwajsowali tysz sputniki do kierych suło się wongel i tysz sie hajcowało cołki dziyń. Ludzie rostomancie sie radzili ze hajcowaniym, bo niy kożdy dostowoł deputat we wonglu. Wele pieca i konkastle były dżwiyrze do izby, a konsek dali leżanka.

Nad leżankom wisiała makata z lelyniami, była łod parady, ale tysz niy łodropywało sie ściany, a ściana niy ziombiła. Na leżance szło leżeć abo siedzieć. Po połedniu spały tu małe dziecka, abo gospodosz rosciongnył sie nogi. Po prawej stronie leżanki na nastympnej ścianie było łokno na plac (wszyskie łokna we chałpie były pojedyncze, bes zima na szybie było rubo szronu), a we nastympnym winklu byfyj, przi byfyju dżwiyrze do spiżarki, a we łostatnim winklu kochtisz.

Na pojszczotku kuchni stoł na bestydziyń przykryty lakym/ceratom, a na niydziela heklowanym serwetym, wele stoła stojom stołki. Nad stołym lampa z blaszannom osłonom i porcelanowym elemyntym do dźwiganio i spuszczanio lampy. Pod nogami delofka ze heblowanych desek wyszorowano szojerbysztom, we izbie delofka posztrajchowano czerwonom lakfarbom.

We kuchni robiło sie tysz myńsze gościny, prało prani we badywannie na waszbrecie, szkubało piyrzi, a Matilda szlojdrowała miod szlojermaszynom. We nikierych gospodarstwach były tysz i jeszcze som waszkuchnie, nikierzi godajom waszkicha, ciaperkuchnia, ciapersztuba, ciaprowa abo parzok, tukej warzi sie do gowiedzi, szkubie zabite gynsi, kury, kokoty, pultoki abo inksze ptajstwo.

PS. Tej kuchni, a nawet cołkij chałpy jusz niy ma, je downo zbulono.

emisja bez ograniczeń wiekowych
Wideo

Filip Chajzer o MBTM

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera
Wróć na rybnik.naszemiasto.pl Nasze Miasto